10 redenen om geen voice-over te worden
Voice-over is het leukste beroep van de wereld. Maar er zitten ook minder leuke kanten aan. Hier zijn 10 redenen om vooral geen stemacteur te worden!
Is het echt zo erg? Nee, natuurlijk niet. Acteren met je stem is waanzinnig leuk. Als voice-over geniet je een grote vrijheid, kun je veel creativiteit kwijt in je werk en verdien je (als je het goed doet) een prima belegde boterham. Maar zoals in elk beroep, zijn er ook een paar minpunten…
1. Eenzaamheid
Het werk van een stemacteur kan behoorlijk eenzaam zijn. De meeste voice-over opnames doe je in je eigen studio en dat neemt alleen maar toe. Dit is een logische ontwikkeling. De meeste thuisstudio’s zijn van professionele kwaliteit, opnames zijn razendsnel te versturen en vaak is er te weinig budget om naar een dure opnamestudio te gaan. Ook als de voice-over met spoed moet worden opgenomen (en dat is best vaak het geval), is het handig als de stemacteur snel kan opnemen in een thuisstudio. Bovendien kan een klant op afstand meeluisteren en regisseren.
Het is ideaal om veel vanuit huis te werken. Ik spreek in mijn eigen studio soms wel tien opdrachten op een dag in. Dat zou nooit kunnen als ik voor elke voice-over opdracht naar een andere studio zou moeten rijden. Ook hou je als thuiswerker tijd over om even de honden uit te laten, je kinderen uit school te halen of boodschappen te doen. Toch is het altijd prettig als ik voor een opdracht even de deur uit kan. Het is goed om je klanten in het echt te ontmoeten en vaak wordt het eindresultaat er ook beter van.
Dus: als er tijd én budget is, laat me dan vooral naar je toe komen om in te spreken. Gezellig!
2. Onzekerheid
Als voice-over kun je je wel eens onzeker voelen. Wat dat betreft zijn we soms net mensen. Veel klanten laten na een opdracht niets meer van zich horen. Is hij of zij wel tevreden over het werk dat je geleverd hebt? Mijn ervaring is dat geen nieuws meestal goed nieuws is. De opdrachtgever is allang blij dat jij de voice-over snel hebt opgenomen en gaat weer snel verder met het afronden van het project. Toch is het fijn als een klant soms even laat weten of hij tevreden is over de voice-over opnames.
Daarnaast heb je net als andere zelfstandigen ook wel eens perioden met wat minder werk. Er zijn drukke dagen en rustige dagen. Hectische weken en saaie weken. Goede maanden en slechte maanden… Daar kun je soms nerveus van worden. En je kunt wel eens bang zijn dat klanten je stem zat zijn en je nooit meer zullen boeken. En dan ineens… heb je het weer razend druk!
3. Vervelende klanten
In je voice-over winkeltje komen de hele dag klanten binnen. Dat zijn bíjna altijd leuke mensen die net zo graag een mooie commercial of animatievideo willen maken als jij. Maar héééél soms… grrr!
Zo zijn er klanten die je heel lang aan het lijntje houden voor een potentiële voice-over opdracht en uiteindelijk nooit meer wat van zich laten horen. Of klanten die een heel specifiek idee hebben hoe jij een tekst moet inspreken, maar het achteraf toch helemaal anders willen hebben. Klanten die met z’n zessen aan de andere kant van het glas van de spreekcel uitgebreid met elkaar praten over jouw werk, terwijl jij niet kunt horen wat ze zeggen. En die vervolgens ook nog eens alle zes tegenstrijdige regie aanwijzingen geven.
Er zijn klanten die je een poot proberen uit te draaien. Er is een berucht stemmenbureau in Amsterdam dat stemmen benadert met de mededeling dat de klant heel weinig budget heeft. Vervolgens laten ze de klant weten dat de stem een belachelijk hoge vergoeding vraagt. Het enorme verschil steken ze in hun eigen zak. Datzelfde stemmenbureau heeft overigens onder voice-overs een hele slechte reputatie als het gaat om het betalen van facturen. Bovendien lijkt hun verdienmodel vooral gebaseerd te zijn op het organiseren van audities (à 169,- euro) voor onervaren stemmen...
En dan heb je ook nog klanten die gewoon ronduit onbeschoft zijn. Die gewoon geen goede manieren hebben en je behandelen als een stuk vuil. Maar ja, die heb je nou eenmaal overal. Je kunt daar wel eens gek van worden. Gelukkig komt het niet vaak voor en áls het al gebeurt, dan is het in negen van de tien gevallen niet eens zo bedoeld. Maar dát heeft de stemacteur niet altijd door als ie in z’n eentje aan de andere kant van het glas niet kan horen wat er allemaal besproken wordt…
4. Wanbetalers
Soms moet je als voice-over achter je geld aan zitten. Veruit de meeste klanten betalen keurig op tijd. Sommigen moet je er na een maandje even subtiel aan herinneren dat er nog een factuur open staat. Waarna ze zich verontschuldigen en de factuur dezelfde dag nog voldoen. Maar heel af en toe… dan betalen ze gewoon niet.
En het typische is: dat zijn vaak de klanten die altijd heel veel haast hebben. De tekst had eigenlijk gisteren al ingesproken moeten zijn. Kan het nu nog ff snel? Tuurlijk! Maar vervolgens blijkt die ‘altijd spoed’-klant een stuk minder haast te hebben bij het betalen van je factuur. Drie maanden, vier maanden… ja, soms moet ik er wel eens een half jaar op wachten. En als ik dan na een stuk of drie vriendelijke herinneringen een beetje ongeduldig reageer, worden ze nog boos ook!
5. Veel concurrentie
Vroegâh (tot eind jaren ’90) waren er in Nederland twintig stemmen die zo’n beetje alle tekenfilms, commercials en voice-overs inspraken. En daar heel veel geld mee verdienden. Die tijden zijn voorbij. Dankzij de opkomst van het internet en het feit dat professionele opnameapparatuur nog maar een fractie kost van wat het vroeger kostte, is ook het aantal voice-overs en stemacteurs enorm gegroeid.
Dat is een goede ontwikkeling. Klanten hebben keuze uit talloze stemmen en ook de hoeveelheid werk is enorm toegenomen (denk alleen al aan uitleganimaties en webvideo’s, die bestonden vroeger nog niet), dus iedereen profiteert. Er is ook een keerzijde: iedereen met een computer, een microfoon en een LinkedIn-profiel is tegenwoordig ‘voice-over’ of ‘stemacteur’. Tja, als het echt zo makkelijk is, dan kan ik ook wel gaan bijklussen als profvoetballer bij Barcelona. Of als gynaecoloog…
Voice-over is een vak mensen! Je kunt het er niet zomaar ‘even bij gaan doen’. Dat het makkelijk lijkt, betekent niet dat het makkelijk is. Als je een bijrolletje hebt in GTST, ben je niet ineens ook stemacteur. Een goede radio DJ is niet automatisch een goede voice-over. De laatste tijd kom ik ook veel videomakers en animators tegen die daarnaast voice-over zijn. De maker van de video spreekt hem dus ook wel even voor u in. Makkelijk en goedkoop? Ja. Is het ook goed? Nee, meestal niet.
Je moet als stemacteur natuurlijk ergens beginnen. En dat kan (net als ik) best als radio DJ zijn. Of als motion designer. De laatste jaren wordt de stemmenwereld echter overspoeld door hele matige stemmen. Klanten worden daar gek van (want hun mailboxen lopen over door al die slechte stemdemo’s) en ook voor ervaren stemmen is het niet altijd even prettig. Zeker niet als zo’n cowboy naast jou z’n winkeltje opent.
6. Altijd beschikbaar zijn
Als je dol bent op luieren en regelmatig even een paar dagen helemaal niks wilt doen… dan kun je beter ambtenaar worden en geen stemacteur. Klanten verwachten dat je altijd beschikbaar bent, want hun productie kan niet stil komen te liggen omdat jij een paar dagen iets beters te doen hebt. Ook verwachten ze snel een antwoord als ze je mailen of bellen met een vraag over een stemopname.
Zelf zorg ik dat ik elke voice-over opdracht op werkdagen binnen 24 uur inspreek en aanlever. Als dat echt niet lukt wegens grote drukte of bij hele grote opdrachten (zoals e-learnings van 10.000 woorden), dan overleg ik met de opdrachtgever of het oké is als ik er iets langer over doe. Dat is meestal geen enkel probleem. Op vakantie neem ik een mobiele opnameset mee (en ik neem ik mijn teksten op in een provisorisch tot spreekcel omgebouwde kledingkast) en zorg ik dat ik altijd z.s.m. reageer op vragen.
Ik zie het als een uitdaging om klanten zo snel en goed mogelijk te helpen en ik vind dit werk zó leuk dat ik er helemaal geen moeite mee heb om altijd beschikbaar te zijn. Als je dat niet kunt of wilt, dan hoeft dat natuurlijk geen probleem te zijn. Iedereen moet voor zichzelf bepalen hoeveel tijd hij aan zijn werk besteedt en misschien af en toe accepteren dat een klus aan je neus voorbij gaat.
7. Gedumpt worden
Als voice-over heb je veel wisselende opdrachtgevers met eenmalige klussen. Er zijn ook vaste opdrachtgevers met regelmatig terugkerende opdrachten. Deze vaste voice-over klussen zijn de krenten in de pap. Ze zorgen voor continuïteit en dat is altijd fijn. Als stemacteur voel je je ook extra betrokken, want je bent ‘de stem’ van een product of dienst.
Maar niets duurt eeuwig. En dat geldt dus ook voor vaste opdrachten. Soms wil de opdrachtgever gewoon een nieuw stemgeluid. Kan gebeuren. Soms komt er een nieuwe marketingmanager, die besluit om het over een andere boeg te gooien of wil werken met een stemacteur waar hij of zij al eerder mee gewerkt heeft. En soms gaat de klant in zee met een ander reclamebureau dat een hele nieuwe look en feel ontwikkelt, inclusief een andere voice-over.
Shit happens. Het is dan wel fijn als de opdrachtgever dit even vooraf laat weten en dat vergeten ze wel eens. Zo kan het gebeuren dat je jarenlang de vaste stem bent van een automerk. Je bent enorm trots op deze opdracht en doordat je de opdrachtgevers vaak ontmoet in de studio, beschouw je jezelf als onderdeel van het team. Tot je op een avond nietsvermoedend TV zit te kijken en ineens een nieuwe commercial van ‘jouw’ automerk voorbij ziet komen met een andere voice-over stem. Da’s even slikken…
Dit hoort er gewoon bij. Soms wordt je keihard gedumpt en daar kun je enorm van balen. Aan de andere kant: opdrachtgevers hebben geen enkele verplichting naar de stemacteur. Ook al spreek je een aantal jaar voor een klant in, elke opdracht staat op zichzelf en daar staat vaak ook een prima vergoeding tegenover. En waar de ene klus verdwijnt, komt er vaak weer een andere supertoffe klus voor terug. You win some, you lose some.
8. Stemproblemen
Het werk van een stemacteur valt of staat met zijn instrument: de stem. Als die het bijltje erbij neergooit, kun je niet werken. Daarom moet je heel zuinig zijn op je stem. Niet schreeuwen, niet overmatig belasten, geen alcohol drinken (nou ja: niet teveel ;-) en proberen om niet verkouden te worden. En als dat toch gebeurt… tja, je stem kan een paar octaven lager ook best heel mooi klinken…
Mijn stem kan veel hebben, maar als ik een slechte nacht heb gehad is dat toch wel te horen. Sommige stemmen zweren bij keelpastilles, neusspray of kruidenthee. Ik ken een voice-over die altijd een shawltje om heeft en de hele dag thee met honing drinkt. Tja, je kunt natuurlijk óók doorslaan, maar zonder goede stembanden ben je als stemacteur nergens. Wees er dus heel zuinig op.
9. Een bedrijf runnen
Als voice-over run je een bedrijf. Het draait natuurlijk vooral om het inspreken van radio- en tv-commercials, explainer videos, bedrijfsfilms en e-learnings. Dat is enorm leuk om te doen. Maar bij het runnen van een bedrijf komen ook nog wat andere dingen kijken en helaas… die zijn niet allemaal even leuk.
Zo moet je je administratie secuur bijhouden, BTW-aangifte doen, facturen maken en versturen, controleren of die facturen op tijd betaald worden en niet-betalende klanten achter hun broek aan zitten. Je moet je studio inrichten zorgen dat die goed blijft werken. En ook niet onbelangrijk: je moet jezelf als voice-over in de markt zetten. Als klanten niet weten dat je er bent, zullen ze je ook niet inhuren. Dus je moet voice-over demo’s maken en verspreiden, netwerken, je website bijwerken, bloggen… alles om te zorgen dat iedereen weet dat ze jouw stem moeten boeken!
10. Geen invloed op het eindresultaat
Als voice-over ben je onderdeel van een proces. Bij het produceren van commercials en animatievideo’s zijn vaak veel mensen betrokken die allemaal vanuit hun eigen expertise en ervaring een bijdrage leveren aan het eindresultaat. Jij bent daar één van. In die keten gaat soms wel eens wat mis en daar kan jij de dupe van worden.
Zo kan het gebeuren dat de tekst aan alle kanten rammelt. Ik doe dan altijd suggesties voor verbeteringen of pas zelf kleine dingen aan. Meestal is dat geen probleem, maar soms wil de klant dat de tekst (inclusief de fouten) precies wordt uitgesproken zoals die op papier staat. Ook is het beeld soms matig. Dan heb je de voice-over fantastisch ingesproken, maar ziet een tv-commercial of een animatie er gewoon niet uit.
En wat ik best vaak mee maak: slecht geluid. Net als het maken van een animatie en het inspreken daarvan, is ook het afmixen van het geluid een vak. Soms ‘verzuipt’ de voice-over in de achtergrondmuziek of klinkt de stem heel dof en zacht. Een goede sound engineer (of een editor die ook voldoende kaas heeft gegeten van geluidsmixage) kan dit voorkomen.
Als iedereen die betrokken is bij het project verstand van zaken heeft en z’n uiterste best doet, krijg je een te gek eindresultaat. En daar heb je als stem, als onderdeel van het proces dus, niet altijd invloed op.
Je kunt dus maar beter niet beginnen aan een carrière als voice-over. Het is een eenzaam bestaan met vervelende klanten, veel concurrentie, enorme teleurstellingen en veel saai administratief werk. En dan zijn er ook nog nadelen…
Even zonder gekheid: als stemacteur mag je fantastische klussen inspreken voor leuke (meestal keurig op tijd betalende) klanten. En die administratie… ach, die heb je zo gedaan! Verder is het net als het leven zelf: heel veel ups en soms ook wel eens wat downs….